Heide, hunebedden en alle kenmerken van een esdorp
Rolde is met een krappe 4000 inwoners een klein esdorp in Drenthe. Het had niet veel gescheeld of Rolde was in plaats van Assen de hoofdstad van Drenthe geworden. Lange tijd was Rolde het hoofddorp van de omgeving. Toen er in 1813 een hoofdstad voor de provincie werd aangewezen, werd dit niet het hoofddorp, maar het nabijgelegen Assen dat kort daarvoor stadsrechten had gekregen van Napoleon. Hoofdstad of niet: Rolde is een schilderachtig dorpje waar je een leuke dag of middag door kunt brengen. Deze route is het makkelijkst te doen op de fiets, waarbij je tussendoor je fiets parkeert om even rond te lopen.
Ochtendwandeling over de heide
We starten de dag bij de schaapskooi van het Balloërveld met een kop koffie of thee met wat lekkers. De schaapskooi is dagelijks van 9.00 tot 17.00 uur geopend. Elke woensdag-, zaterdag- en zondagmiddag komt de kudde rond het eind van de middag bij de kooi. Overdag is de schaapskudde meestal op het veld te vinden. Heb je de tijd? Maak dan een lange wandeling over de heide en zandvlaktes van het Balloërveld. Ontzettend mooi in het zachte ochtend- of avondlicht.
Bezoek de Jacobuskerk
Ga met de fiets richting het dorp en maak een stop op de niet te missen kerkbrink. Al rond het jaar 900 werd in Rolde op de plek waar nu de Jacobuskerk staat, een houten kerk gebouwd. Een paar houten varianten verder kwam een middeleeuwse slimmerik zo rond 1200 eindelijk op het idee om over te gaan op steen. In de 15e eeuw herrees het huidige Gotische kerkgebouw. De kerktoren is van ver te zien, en was vroeger een fijn oriëntatiepunt voor reizigers tussen Groningen en Coevorden. Vroeger was de kerk ook in gebruik voor de rechtspraak. Tegenwoordig wordt de kerk gebruikt voor kerkdiensten, verhuringen en als trouwlocatie. Bij de restauratie in de jaren ’60 werd op de plaats van het altaar een jacobsschelp gevonden. Waarschijnlijk was Jacobus een beschermheilige van de kerk.
Hunebed D17 en D18
Wandel via een pittoresk straatje met witte huisjes achter de kerk richting de hunebedden. Rolde heeft maar liefst twee en misschien wel drie hunebedden. En net als bij alle andere hunebedden ook hier creatieve armoede: ze hebben geen naam, enkel een nummertje. De hunebedden D17 en D18 worden toegeschreven aan de trechterbekercultuur en zijn vaak afgebeeld op oude ansichtkaarten en foto’s. Onder het kerkhof zou nummer drie moeten liggen. D17 is wat vervallen, D18 is gerestaureerd en zoveel mogelijk in originele staat hersteld.
Lunchen in Rolde
Langs de Hoofdstraat vind je een aantal leuke restaurantjes. Op het terras van Hofsteenge valt er het meest te gluren naar passanten. Ook op het terras van Brasserie de 3 Heeren zit je heerlijk. Zin in wat lekkers maar niet meteen in een uitgebreide lunch? Strijk dan neer bij Bakkerij Pots in de Burgemeester Reijndersstraat.
Een rondleiding door de molen van Rolde
Na de lunch vervolgen we onze weg richting de molen aan de Grote Brink. De molen van Rolde dateert uit 1873 en is diverse malen gerestaureerd. Het is een korenmolen, die door een vrijwillige molenaar af en toe in werking wordt gezet. De molen is bijna elke zaterdag van 10.00 tot 16.00 uur geopend voor publiek. Entree is gratis, evenals een rondleiding door de molenaar. De aankoop van pannenkoekmeel wordt erg op prijs gesteld en gebruikt om de molen in goede staat te behouden.
Kenmerken van een esdorp
Dat Rolde een middeleeuws esdorp is, zie je goed terug aan verschillende kenmerkende elementen. Zo heeft Rolde twee brinken, de Kerkbrink, waar we vanochtend waren, en de Grote Brink met de molen. De brink lag oorspronkelijk aan de rand van het dorp. Het was de plek waar s’ochtends en s’avonds koeien en schapen bijeenkwamen. Op de brink plantte men bomen, die werden gebruikt als bouwmaterialen. De boeren die aan de brink woonden, waren meestal gezamenlijk eigenaar van de brink. Op de brink vonden vaak markten plaats, waardoor het een centrale functie kreeg. Een ander kenmerk van een esdorp is een gemeenschappelijke akker, de es, die vaak wat hoger ligt dan het dorp. Ook had een esdorp een beek of een riviertje en was er een heideveld waar de schapen uit het dorp konden grazen. Tussen de brink en het veld liep een zogenaamde schapendrift, een met struiken afgerasterd pad dat werd gebruikt om de schaapskudde van de brink naar het veld te drijven. In beide richtingen van de Grote Brink vind je veel mooie, oude boerderijen.
Nog meer heide en de zandvlakte
Vanaf de Grote Brink wandelen we voorbij de Molen, en gaat de straat over in de Nijlanderstraat. Loop het pad in richting de ingang van het voetbalveld en wandel rechtdoor. Via een klein stukje bos kom je terecht op een groot heideveld. Loop naar links en blijf het pad volgen zodat je in een rondje uitkomt bij de zandvlakte van Rolde. Hier hingen in het najaar van 1942 zo’n 15.000 NSB’ers aan de lippen van Anton Mussert. Maar laten we het verder maar niet meer hebben over dit ietwat schimmige verleden van het mooie esdorp Rolde.
Naar de bowlingbaan
Loop van de zandvlakte terug naar de Nijlanderstraat en volg deze tot je bij het Bowlingcentrum van Rolde uitkomt. De vier is in de klok en het is tijd voor een borrel, én een potje bowlen.
Uit eten in Rolde
Je dag in Rolde is bijna ten einde gekomen. Als je geen zin hebt om veel verder te lopen, neem je vanuit het bowlingcentrum de trap omhoog naar Pizzeria Bella Rosa. Je kunt er lekker eten en leuk zitten. Ook Indiaas restaurant Jammra met een heerlijk terras aan de hoofdweg is een aanrader. Heb je Hofsteenge of De 3 Heeren tijdens de lunch overgeslagen? Dan kun je hier ook nog terecht voor de herkansing.
