Een reis door een prachtig gebied met een wrange geschiedenis.
Startpunt
Deze wandel- en fietsroute start bij het herinneringscentrum Kamp Westerbork, gelegen aan de weg tussen de dorpen Hooghalen en Amen, op ongeveer 10 kilometer van Westerbork. Het herinneringscentrum is op verschillende manieren bereikbaar. Wanneer je op de fiets komt, kun je deze kwijt in een grote fietsenstalling. Het aangrenzende parkeerterrein beschikt over een paar honderd plaatsen voor auto’s en bussen.
Museum
Bij de parkeerplaats ligt het museum van Kamp Westerbork. In het museum vind je veel informatie over het dagelijks leven in het kamp. Zo zijn er originele filmbeelden te zien, is er een uitgebreide maquette van hoe het kamp er destijds uitzag en zijn er veel objecten die een beeld geven van hoe het in die zware jaren geweest moet zijn. Ondanks de heftige geschiedenis is dit museum zeker geschikt voor kinderen.
Door de bossen
De afstand van het museum naar het voormalige kampterrein is ongeveer 3 kilometer. Prima te fietsen of te lopen dus. Er zijn twee routes die je naar het kampterrein leiden. De linker route brengt je over een geasfalteerde weg naar het kampterrein. Zelf adviseren wij jullie om te wandelen via de rechter route. Wanneer er kinderen bij zijn, is deze route helemaal aan te raden. Via de geasfalteerde route rijdt er tijdens openingstijden van het herinneringscentrum tevens een pendelbus tussen museum en kampterrein. Let op: met je eigen auto, motor of ander motorrijtuig is het niet toegestaan om vanaf het parkeerterrein richting het kamp te rijden.
Het Melkwegpad
Het avontuurlijke wandelpad voert langs het terrein van de Sterrenwacht. Door een prachtig bos over het Melkwegpad bereik je via grote telescopen het voormalige kampterrein. Op de route is ons zonnestelsel op schaal uitgezet. Langs het wandelpad zie je om de zoveel honderd meter een planeet, van Venus tot Mars, met allerlei informatie. Halverwege het wandelpad kom je langs een aantal grote radiotelescopen uit de jaren ‘60 van de vorige eeuw, waarmee vandaag de dag nog steeds onderzoek wordt gedaan. Om storingen te voorkomen, dien je je mobiele telefoon uit te schakelen.
Geschiedenis van het kampterrein
Kamp Westerbork is in 1939 gebouwd. In eerste instantie als vluchtelingenkamp om Joodse vluchtelingen uit Duitsland op te vangen. Twee jaar na de bezetting van Nederland werd het kamp ingenomen door de Duitsers, en gebruikt als doorgangskamp. Er zijn ongeveer 107.000 mensen vanuit kamp Westerbork deporteert. Het allereerste transport vertrok 15 juli 1942 richting Auschwitz-Birkenau. Het laatste transport vertrok 13 september 1944 naar Bergen-Belsen. Van de 107.000 gedeporteerden hebben slechts 5.000 de oorlog overleeft.
Schattenberg
Na de tweede wereldoorlog werd het kamp gebruikt als interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en anderen die met de nazi’s hadden samengewerkt. In 1948 en 1949 fungeerde het kamp als militair kamp. Tussen 1950 en 1951 werd het kamp gebruikt als repatriëringskamp voor Indische Nederlanders die na de onafhankelijkheid van Indonesië moesten kiezen tussen Indonesië of Nederland. Vervolgens werd het kamp, onder de naam woonoord Schattenberg, ingericht voor gedemobiliseerde KNIL-militairen van Zuid-Molukse afkomst, die hier tot 1971 hebben gewoond. Na hun vertrek werden de barakken afgebroken en veelal in gebruik genomen door boeren uit de omgeving.
Op het kampterrein
Aan het einde van het Melkwegpad kom je uit bij het voormalige kampterrein, dat vrij toegankelijk is. Nog voor je de door de hekken wandelt, kom je langs het huis van kampcommandant Albert Konrad Gemmeker. Het huis staat tegenwoordig onder een glazen stolp, zodat de natuur er minder vat op heeft. Helaas is de woning gezien de slechte staat waarin het verkeert niet meer toegankelijk voor publiek. Op het kampterrein zelf herinneren een wagon, een wachttoren, een oude barak en het nationale monument, waar de jaarlijkse herdenking op 4 mei plaatsvindt, aan de zwarte geschiedenis. Op de voormalige appèlplaats staan 102.000 stenen: voor elke vermoorde gedeporteerde een. Trek zeker een dag uit voor een bezoek aan het museum en kampterrein.
